HISTORIA
Pod koniec lat 90 XX wieku, zauważalnym stała się potrzeba dostosowania działalności ówczesnych zespołów pomocy doraźnej do realnych potrzeb społeczeństwa, wynikających z postępu cywilizacyjnego oraz konieczności zapewnienia pomocy przedszpitalnej na odpowiednim poziomie. Sam proces realizacji systemu składał się z wieloetapowych, rozłożonych w czasie działań i projektów. Głównym celem jednak, było odpowiednie przygotowanie wykwalifikowanego personelu, gotowego do udzielania niezbędnych świadczeń w tymże zakresie. Niemniej jednak istniała potrzeba dostosowania istniejącej już infrastruktury do realnych potrzeb, a także opracowania niezbędnych, jednolitych procedur funkcjonowania systemu. Sam system kształcenia kadry ratowniczej przede wszystkim grupy ratowników medycznych, rozpoczął się już w latach 90 ubiegłego wieku w szkołach pomaturalnych z zastrzeżeniem, że w zawodzie tym, początkowo mogli kształcić się tylko mężczyźni.
Pierwszym aktem prawnym, regulującą kwestię systemu była Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym z dnia 25 lipca 2001 roku, która w sposób pobieżny i podstawowy regulowała kwestie związane z działaniem Systemu Ratownictwa Medycznego. Kolejne podejmowane prace nad rozbudowaniem aktu prawnego trwały ponad 5 lat i zakończyły się uchwaleniem nowej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (8 września 2006 roku, z dniem wejścia w życie 1 stycznia 2007 roku), której nowelizacje mają miejsce do dnia dzisiejszego, a spowodowane są zmianami przepisów i standardów zarówno światowych jak i europejskich, a co za tym idzie koniecznością dostosowania prawa w tym zakresie. Niezbędnymi jednak elementami w zakresie funkcjonowania aktu podstawowego, stało się opracowanie szczegółowych rozporządzeń określających uprawnienia oraz zasady funkcjonowania systemu.
Utworzenie jednolitego Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne miało na celu zapewnienie niezbędnej pomocy osobom w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Wskazano także podział na rodzaje zespołów: specjalistyczne, podstawowe i lotnicze oraz szpitalne oddziały ratunkowe. Jednym z istotnych zapisów Ustawy, była potrzeba dostosowania parku sprzętowego do wymogów stawianych przez normy unijne.
WYBRANE ARTYKUŁY USTAWY
O PAŃSTWOWYM RATOWNICTWIE MEDYCZNYM:
Art. 1. W celu realizacji zadań państwa polegających na zapewnieniu pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego tworzy się system Państwowe Ratownictwo Medyczne, zwany dalej „systemem”.
Art. 2. 1. Ustawa określa zasady organizacji, funkcjonowania i finansowania systemu oraz zasady zapewnienia edukacji w zakresie udzielania pierwszej pomocy.
2.1) W ramach systemu działają:
1) organy administracji rządowej właściwe w zakresie wykonywania zadań systemu;
2) jednostki systemu, o których mowa w art. 32 ust. 1;
3) dyspozytornie medyczne.
- Z systemem współpracują jednostki, o których mowa w art. 15.
Art. 5. 1. Osoba udzielająca pierwszej pomocy albo kwalifikowanej pierwszej pomocy, osoba wchodząca w skład zespołu ratownictwa medycznego, osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych w szpitalnym oddziale ratunkowym, dyspozytor medyczny podczas wykonywania swoich zadań oraz wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego wykonujący zadania, o których mowa w art. 29 ust. 5, korzystają z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1600 i 2077 oraz z 2019 r. poz. 730) dla funkcjonariuszy publicznych.
Art. 15. 1. Jednostkami współpracującymi z systemem są:
1) jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej,
2) jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,
3) jednostki organizacyjne Policji i Straży Granicznej,
4) jednostki podległe Ministrowi Obrony Narodowej,
5) podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich,
6) podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa wodnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych,
7) podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górniczego na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze,
8) jednostki organizacyjne Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa, o której mowa w ustawie z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim,
9) podmioty niewymienione w pkt 1–8 oraz społeczne organizacje, które w ramach swoich zadań ustawowych lub statutowych są obowiązane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego
Art. 18. Organami administracji rządowej właściwymi w zakresie wykonywania zadań systemu są:
1) minister właściwy do spraw zdrowia;
2) wojewoda.
Art. 19. 1. Nadzór nad systemem na terenie kraju sprawuje minister właściwy do spraw zdrowia.
- Planowanie, organizowanie, koordynowanie systemu oraz nadzór nad systemem na terenie województwa jest zadaniem wojewody.
Art. 32. 1. Jednostkami systemu są:
1) szpitalne oddziały ratunkowe,
2)zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa, wchodzące w skład podmiotu leczniczego będącego samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej albo jednostką budżetową, albo spółką kapitałową, w której co najmniej 51% udziałów albo akcji należy do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego – zwane dalej „jednostkami systemu”, na których świadczenia zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
- Z systemem współpracują centra urazowe oraz jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, które zostały ujęte w planie.
Art. 32a. Medyczne czynności ratunkowe są udzielane przez zespół ratownictwa medycznego w ramach rodzaju działalności leczniczej zgodnego z rodzajem działalności wykonywanej przez dysponenta jednostki, w którego skład wchodzi ten zespół ratownictwa medycznego.
Art. 33. 1. Szpitalny oddział ratunkowy, centrum urazowe, centrum urazowe dla dzieci oraz jednostka organizacyjna szpitala wyspecjalizowana w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego niezwłocznie udzielają niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej pacjentowi urazowemu, pacjentowi urazowemu dziecięcemu albo osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.
- W razie konieczności szpital, w którym znajduje się szpitalny oddział ratunkowy, centrum urazowe, centrum urazowe dla dzieci lub jednostka organizacyjna szpitala wyspecjalizowana w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego zapewnia niezwłoczny transport sanitarny pacjenta urazowego, pacjenta urazowego dziecięcego albo osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do najbliższego zakładu leczniczego podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej w odpowiednim zakresie.
Art. 44. 1. Zespół ratownictwa medycznego transportuje osobę w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do najbliższego, pod względem czasu dotarcia, szpitalnego oddziału ratunkowego lub do szpitala wskazanego przez dyspozytora medycznego lub wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego.
- Odmowa przyjęcia osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego przez szpitalny oddział ratunkowy lub szpital, o których mowa w ust. 1, skutkuje zastosowaniem kary umownej określonej w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub niezwłocznym rozwiązaniem tej umowy.
- Zespół ratownictwa medycznego nie transportuje osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do jednostki organizacyjnej szpitala wyspecjalizowanej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, która zgodnie z harmonogramem, o którym mowa w art. 21a ust. 1, nie udziela świadczeń w warunkach zwiększonej gotowości.
Art. 45. 1.W przypadku gdy u osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego zostanie stwierdzony stan, który zgodnie ze standardami postępowania, o których mowa w art. 43, wymaga transportu z miejsca zdarzenia bezpośrednio do szpitala, w którym znajduje się centrum urazowe lub centrum urazowe dla dzieci, albo do jednostki organizacyjnej szpitala wyspecjalizowanej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, lub gdy tak
zadecyduje kierownik zespołu ratownictwa medycznego, osobę w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego transportuje się bezpośrednio do szpitala, w którym znajduje się odpowiednie centrum albo jednostka organizacyjna szpitala wyspecjalizowana w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, wskazanego przez dyspozytora medycznego lub wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego. W przypadku transportu poza obszar działania dyspozytorni medycznej transport koordynuje wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego.
2. W przypadku odmowy przyjęcia pacjenta urazowego lub pacjenta urazowego dziecięcego przez szpital, o którym mowa w ust. 1, albo osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego przez jednostkę, o której mowa w ust. 1, przepis art. 44 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
RODZAJE ZESPOŁÓW:
Art. 36. 1. Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:
1) zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;
2) zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny.
- Zespół ratownictwa medycznego jest wyposażony w specjalistyczny środek transportu sanitarnego, spełniający cechy techniczne i jakościowe określone w Polskich Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane.
Na dzień dzisiejszy sam sposób funkcjonowania systemu, jego składowych, zasad finansowania i problemów z tym związanych,
dla zwykłego pacjenta może być nie lada zagadką do rozwiązania…